ب

1ـ با آتش آتش گفتن چراغ روشن نمی شود(ضرب المثل های برگزیده،ش ـ لامعی ص 49)

×یٰا اَیُّها الَّذیِنَ اٰمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مٰا لٰا تَفعَلُونَ (2\صف)

{ای کسانی که ایمان آورده اید چرا می گویید آنچه نمی کنید؟}

و نیز:ـ با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی شود.

ـ به دشت آهوی نا گرفته مبخش.

ـ به عمل کار برآید به به سخنرانی نیست.

2ـ با پای خود به کام مرگ مرو.(داستانهای بهمن یاری،احمد بهمنیار)

× وَلٰا تُلْقُوا بِاَیْدِیکُمْ اِلیٰ التَّهْلُکَةِ (195\بقره)

{و خود را به دست خویش به هلاکت میفکنید}

3ـ باز گردد به اصل خود هر چیز. (امثال و حکم،علی اکبر دهخدا،ج1 )

×اِنّٰا لِلهِ وَ اِنّٰا اِلَیهِ رٰاجِعُونَ (156\بقره)

{ما از آن خداییم و به سوی او باز می گردیم}

4ـ با سیلی صورت خود را سرخ نگه می دارد.(فرهنگ عوام،امیر قلی امینی)

×یَحْسَبُهُمُ الجٰاهِلُ اَغنِیٰاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ(273\بقره)

{(ولی) نادان ایشان را به سبب خویشتن داری توانگر پندارد}

5ـ با گرگ دنبه می خورد و با چوپان گریه می کند.(فرهنگ عوام،امیر قلی امینی)

×وَ اِذٰا لَقُوا الَّذینَ اٰمَنُوا قٰالُوا اٰمَنّٰا وَ اِذٰا خَلَوا اِلیٰ شَیاطیِنِهِم قاٰلُوا اِنّٰا مَعَکُم (14\بقره)

{و چون کسانی را که ایمان آورده اند دیدار کنند گویند:ایمان آورده ایم و چون با دیوسیرتان خود تنها شوند گویند:ما با شماییم}

ونیز:

ـ به آهو می گوید بدو،به تازی می گوید بگیر.

ـ بیک روی در دو محراب بودن.

6ـ با هر دست که دادی پس می گیری. (امثال و حکم،علی اکبر دهخدا،ج1 )

×یَومَ یَنظُرُ المَرءُ ماٰ قَدَّمَتْ یَداٰهُ (40\نبأ)

{روزی که آدمی آنچه را دست هایش پیش فرستاده است می نگرد}

7ـ به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست\عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست.(ه م،ص 1001)

×لَهُ ماٰ فِی السَّمٰواتِ وَ ماٰ فی الأَرضِ(49\شوری)

{او راست آنچه در آسمانها وآنچه در زمین است}

8ـ بد مکن که بد افتی،چه مکن که خود افتی.( امثال و حکم،علی اکبر دهخدا،ج1 )

×وَلٰا یَحیقُ المَکرُ السَّیِّیءُ اِلّٰا بِاَهلِهِ (43\فاطر)

{و نیرنگ بد جز سازنده آن را فرا نگیرد}

ونیز:

ـ چاه مکن بهر کسی  اول خودت دوم کسی

ـ بدی به بدخواه می رسد

9ـ بده و منت منه.(گلستان سعدی،ص172)

×لٰاتُبطِلُوا صَدَقٰاتِکُم بِالمَنِّ وَ الاَذیٰ(264\بقره)

{صدقه های خود را با منت نهادن و رنجانیدن تباه مکنید}

10ـ بر آمدن هر کاری را هنگامی باشد.(جامع التماثیل،محمد علی حبله رودی)

×لِکُلِّ اَجلٍ کِتاٰبٌ(38\رعد)

{برای هر زمانی نوشته ای است}

11ـ برای کسی بمیر که برایت تب کند.(گنج بی رنج،فضل الله اویسی)

×فَلٰا تَأسَ عَلَی القومِ الفاٰسِقینَ(26\ماىٔده)

{پس بر گروه نافرمان اندوه مخور}

12ـ بر گذشته افسوس نشاید خورد. (داستانهای امثال، امیر قلی امینی)

×لِکَیلٰا تَحزَنُوا عَلٰی مٰا فٰاتَکُم(153\آل عمران)

{تا بر آنچه از دست دادید اندوهگین مشوید}

13ـ بسیار سفر باید تا پخته شود خامی.(کلیات سعدی)

×قُلْ سِیروُا فِی الاَرْضِ فَانْظُروا کَیْفَ کاٰنَ عٰاقِبةُ المُکَذِّبینَ(36\نحل)

{پس در زمین بگردید و بنگرید که سرانجام دروغ انگاران چگونه بود}

14ـ بنده آنی که در بند آنی.(رساىٔل جامع خواجه عبدالله انصاری)

×اَفَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ اِلٰهَهُ هَوٰاهُ(23\جاثیه)

{آیا دیدی کسی را که هوای نفس خویش را خدای خود گرفته است}

15ـ بی مگس هرگز نماند عنکبود\رزق را روزی رسان پر می دهد.(کلیات صاىٔب تبریزی)

×وَمٰا مِنْ دٰابَّةٍ فِی الاَرضِ اِلّا عَلَی اللهِ رِزْقُهٰا(6\هود)

{و هیچ جنبنده ای در زمین نیست مگر آن که روزی او بر خداست}

و......

منبع:کتاب فرهنگ امثال القران و معادل های آن در فارسی مؤلف:سید محمد رضوی